.jpg)
Het recente rapport van het Metaforum van de KU Leuven, gepubliceerd op 10 maart, levert een belangrijke bijdrage aan het debat over het verlengen van het beroepsleven in onze vergrijzende samenleving. Onder de titel "Langer Gezond Werken" onderzoekt dit document, opgesteld door een interdisciplinaire werkgroep, de voorwaarden die werknemers in staat stellen hun loopbaan voort te zetten met behoud van hun gezondheid en welzijn.
De vergrijzing van de Vlaamse en Waalse bevolking zet ons omslagstelsel voor pensioenen onder toenemende druk. De stijgende levensverwachting, in combinatie met de effecten van de babyboom en dalende geboortecijfers, brengt geleidelijk de verhouding tussen actieven en gepensioneerden uit balans.
In het licht van deze vaststelling benadrukt het rapport het belang van het verhogen van de arbeidsparticipatie van 55-plussers, door experts beschouwd als "grijs goud". Momenteel bedraagt deze participatiegraad 60,8% in Vlaanderen tegenover slechts 52,2% in Wallonië, wat wijst op een nog grotendeels onbenut arbeidspotentieel.
Een van de fundamentele punten die in het rapport aan bod komen, betreft de perceptie van pensionering. De onderzoekers van het Metaforum pleiten voor een vernieuwde visie waarbij pensionering wordt beschouwd als een recht en niet als een verplichting. Met uitzondering van specifieke gevallen, met name bij ambtenaren in ziekteverlof, is er geen wettelijke verplichting om de beroepsactiviteit te beëindigen.
Deze visie gaat gepaard met een sterke oproep tot erkenning van het recht op werk voor senioren en mensen met gezondheidsproblemen. Het rapport veroordeelt de leeftijdsdiscriminatie die nog steeds bestaat in wervings- en tewerkstellingsprocessen.
De kwestie van zware beroepen en vervroegd pensioen is een van de meest gevoelige onderwerpen die in het rapport worden behandeld. De experts van het Metaforum benadrukken hoe moeilijk het is om objectieve criteria vast te stellen voor het definiëren van de zwaarte van een beroep, aangezien verschillende benaderingen tot tegenstrijdige conclusies kunnen leiden.
Centraal in dit debat staat de vraag naar passende compensatie: moet de voorkeur worden gegeven aan vervroegde pensionering of moeten er specifieke ondersteunings- en preventiemaatregelen voor deze werknemers worden ingevoerd?
Het rapport benadrukt de noodzaak van grotere flexibiliteit, zowel in de organisatie van het werk als in het verloop van loopbanen. Leeftijdsgebonden personeelsbeleid, mogelijkheden voor permanente vorming en een flexibelere werkorganisatie worden voorgesteld als essentiële hefbomen.
Het doel is niet om mensen te dwingen langer te werken, maar om een gunstige omgeving te creëren waarin ze dat kunnen en willen doen.
Vooroordelen over oudere werknemers vormen een belangrijke belemmering voor hun integratie en behoud in het arbeidsproces. Deze stereotypen, die vaak door de senioren zelf zijn geïnternaliseerd, kunnen leiden tot discriminatie en beperking van beroepskansen.
Met verwijzing naar Amerikaans onderzoek herinnert het rapport eraan dat in 1946 slechts 35% van de bevolking vrouwen even intelligent achtte als mannen, tegenover 86% in 2018. Deze radicale verandering in perceptie bewijst dat stereotypen mettertijd en door gerichte acties positief kunnen evolueren.
Om een gezond, langer beroepsleven te bevorderen, formuleert het Metaforum-rapport verschillende kernaanbevelingen:
Het Metaforum-rapport levert zo een significante bijdrage aan de reflectie over de toekomst van werk in onze samenleving. Het herinnert ons eraan dat de verlenging van het beroepsleven niet kan worden overwogen zonder een diepgaande transformatie van onze relatie met werk en een vastberaden strijd tegen leeftijdsdiscriminatie.